WILLIAM BLAKE (1757-1827)

The Tyger

Tyger! Tyger! burning bright
In the forests of the night,
What  immortal hand or eye
Could frame thy fearful symmetry?

In what distant deeps or skies,
Burnt the fire of thine eyes?
On what wings dare he aspire?
What the hand dare seize the fire?

And what shoulder, & what art,
Could twist the sinews of thy heart?
And when thy heart began to beat,
What dread hand? & what dread feet?

What the hammer? what the chain?
In what furnace was thy brain?
What the anvil? what dread grasp
Dare its deadly terrors clasp?

When the stars threw down their spears,
And water’d heaven with their tears,
Did he smile his work to see?
Did he who made the Lamb make thee?

Tyger! Tyger! burning bright
In the forests of the night,
What immortal hand or eye
Dare frame thy fearful symmetry?

Tygrys

Tygrys! Tygrys! Jasno płoniesz
W lasach nocy! W jakich dłoniach,
W nieśmiertelnych jakich oczach
Kształt twój straszny mógł się począć?

W jakich niebach się odległych
Ognie oczu twych zażegły?
Kto na skrzydłach się tam wzbijał?
Ogień wzięła ręką czyja?

Jaką siłą i sposobem
Twego serca zwarto obieg,
Aby w piersi bić zaczęło?
Jakich strasznych rąk to dzieło?

Jaki łańcuch? Jakie młoty
Twego mózgu kuły sploty?
Czyich cęgów straszny uścisk
Twojej grozy nie wypuścił?
 
Gdy się gwiazdy zbyły broni
I łzy jęły z nieba ronić,
Radość z pracy odczuł może?
Jak Baranka – ciebie stworzył?

Tygrys! Tygrys! Jasno płoniesz
W lasach nocy! W jakich dłoniach,
W nieśmiertelnych jakich oczach
Kształt twój straszny śmiał się począć?

WILLIAM WORDSWORTH (1770-1850)

The Daffodils

I wandered lonely as a cloud
That floats on high o’er vales and hills,
When all at once I saw a crowd,
A host, of golden daffodils;
Beside the lake, beneath the trees,
Fluttering and dancing in the breeze.

Continuous as the stars that shine
And twinkle on the Milky Way,
They stretch’d in never-ending line
Along the margin of a bay:
Ten thousand saw I at a glance,
Tossing their heads in sprightly dance.

The waves beside them danced; but they
Out-did the sparkling waves in glee:
A poet could not but be gay,
In such a jocund company:
I gazed – and gazed – but little thought
What wealth the show to me had brought:

For oft, when on my couch I lie
In vacant or in pensive mood,
They flash upon that inward eye
Which is the bliss of solitude;
And then my heart with pleasure fills,
And dances with the daffodils.

Żonkile

Sam wędrowałem, jak obłoczek
Często sam płynie przez przestworza,
Gdy nagle widok mnie zaskoczył
Złotych żonkili łanu, morza;
Od wód jeziora aż po drzewa
Tańczyły – wiatr im w takt powiewał.

Doprawdy, był to widok miły:
Jak Drogi Mlecznej pasek biały,
Linę bez końca utworzyły
Na brzeg zatoki długą cały:
Dziesięć tysięcy w rytm miarowy
Wznosiło z wdziękiem złote głowy.

Tańczył też zastęp fal, niestety,
Nie tak wesoło, jak żonkile:
Lecz nie zmartwiło to poety,
I tak radości doznał tyle:
Nie odrywałem od nich wzroku;
Dziś wiem, jak cenny był to pokaz:

Często, gdy kładę się odpocząć
I melancholia przy mnie gości,
Ku tym wewnętrznym płyną oczom,
Które są szczęściem osobności,
Wtedy, radością wypełnione,
Tańczy me serce, a z nim – one!

GEORGE GORDON, LORD BYRON (1788-1824)

So, we’ll go no more a roving

1
So, we’ll go no more a roving
So late into the night,
Though the heart be still as loving,
And the moon be still as bright.

2
For the sword outwears its sheath,
And the soul wears out the breast,
And the heart must pause to breathe,
And heart itself have rest.

3
Though the night was made for loving,
And the day returns too soon,
Yet we’ll go no more a roving
By the light of the moon.

Więc się spacerów skończył czas

1
Więc się spacerów skończył czas
Do późna w ciemną noc,
Choć w sercu ciągle miłość gra,
A księżyc trwoni światła moc.

2
Bo jak od pochwy trwalszy miecz,
Dusza opuści piersi toń,
Gdy serce zwalnia – jasna rzecz,
Że musi złożyć broń.

3
Choć dla miłości ciemność trwa
I nazbyt wcześnie wstaje świt,
Już się spacerów skończył czas,
Księżyca prysnął mit.

PERCY BYSSHE SHELLEY (1792-1822)

Ode to the West Wind

I

O wild West Wind, thou breath of Autumn’s being,
Thou, from whose unseen presence the leaves dead
Are driven, like ghosts from an enchanter fleeing,

Yellow, and black, and pale, and hectic red,
Pestilence-stricken multitudes: O thou,
Who chariotest to their dark wintry bed

The winged seeds, where they lie cold and low,
Each like a corpse within its grave, until
Thine azure sister of the spring shall blow

Her clarion o’er the dreaming earth, and fill
(Driving sweet birds like flocks to feed in air)
With living hues and odours plain and hill:

Wild Spirit, which art moving everywhere;
Destroyer and preserver; hear, oh hear!

II

Thou on whose stream, ‘mid the steep sky’s commotion,
Loose clouds like earth’s decaying leaves are shed,
Shook from the tangled boughs of Heaven and Ocean,

Angels of rain and lightning: there are spread
On the blue surface of thine airy surge,
Like the bright hair uplifted from the head

Of some fierce Maenad, even from the dim verge
Of the horizon to the zenith’s height,
The locks of the approaching storm. Thou dirge

Of the dying year, to which this closing night
Will be the dome of a vast sepulchre,
Vaulted with all thy congregated might

Of vapours, from whose solid atmosphere
Black rain, and fire, and hail, will burst: Oh hear!

III

Thou who didst waken from his summer dreams
The blue Mediterranean, where he lay
Lulled by the coil of his crystalline streams,

Beside a pumice isle in Baiae’s bay,
And saw in sleep old palaces and towers
Quivering within the wave’s intenser day,

All overgrown with azure moss and flowers
So sweet, the sense faints picturing them! Thou
For whose path the Atlantic’s level powers

Cleave themselves into chasms, while far below
The sea-blooms and the oozy woods which wear
The sapless foliage of the ocean, know

Thy voice, and suddenly grow grey with fear,
And tremble and despoil themselves: Oh hear!

IV

If I were a dead leaf you mightest bear;
If I were a swift cloud to fly with thee;
A wave to pant beneath thy power, and share

The impulse of thy strength, only less free
Than thou, O uncontrollable! If even
I were as in my boyhood, and could be

The comrade of thy wanderings over heaven,
As then, when to outstrip the skyey speed
Scarce seemed a vision, I would ne’er have striven

As thus with thee in prayer in my sore need.
Oh! lift me as a wave, a leaf, a cloud!
I fall upon the thorns of life! I bleed!

A heavy weight of hours has chained and bowed
One too like thee: tameless, and swift, and proud.

V

Make me thy lyre, even as the forest is:
What if my leaves are falling like its own!
The tumult of thy mighty harmonies

Will take from both a deep autumnal tone,
Sweet though in sadness. Be thou, spirit fierce
My spirit! Be thou me, impetuous one!

Drive my dead thoughts over the universe
Like withered leaves to quicken a new birth:
And, by the incantation of this verse,

Scatter, as from an unextinguished hearth
Ashes and sparks, my words among mankind!
Be through my lips to unawakened earth

The trumpet of a prophecy! O wind,
Winter comes, can Spring be far behind?

Oda do Wiatru Zachodniego

I

Dziki Wietrze Zachodni, oddechu Jesieni,
Martwe liście drzew w twoich niewidzialnych szponach
Miotają się jak duchy albo potępieni,

Ćma żółta, czarna, blada i wściekle czerwona,
Dotknięte epidemią niezliczone mrowie:
Niczym pasterz zaganiasz skrzydlate nasiona

Do zimowego łoża – to ziemi grobowiec
Trzyma je wszystkie w ciszy i chłodzie, jak zwłoki,
Aż kiedyś twojej modrej siostry wiosny powiew

Obudzi śpiącej gleby życiodajne soki
(Prowadząc wdzięczne ptaki na podniebny taniec)
I barwami wypełni gór szczyty i stoki:

Dziki duchu, co wszędzie dotrzeć jesteś w stanie,
Który niszczysz i chronisz, usłysz me wołanie!

II

Ty, w którego strumieniu, wśród zgiełku bałwanów,
Błąkają się samotne, rozrzucone chmury
Jak liście z drzewa Nieba albo Oceanu,

Deszczu i błyskawicy anioły: u góry
Rozpięte na niebieskim grzebieniu twej fali,
Jak rozpuszczone włosy lasu dzikiej córy,

Menady, z horyzontu niewyraźnej dali
Po wysokość zenitu, rychłej zwiastowanie
Burzy. Ty, który świece pogrzebowe palisz

Dla roku, co umiera – jego zaś się stanie
Ostatnia noc sklepieniem sepulkralnej niszy.
Co stworzy to sklepienie? Twoich starczy za nie

Oparów moc, ich ciężkiej atmosferę ciszy
Rozsadzą grad i ogień, i deszcz czarny: słyszysz?!

III

Ty, który przebudziłeś z letniego omdlenia
Sine Morze Śródziemne, co legło w tym kraju
Uśpione niejednego szmerem wód strumienia

Przy wulkanicznej wyspie nieopodal Bajów,
I zobaczyłeś we śnie pałace i mury
Drżące w zwierciadle fali żywszego rodzaju,

Które, niczym atłasy, mchów zdobią lazury
I kwiaty takie słodkie, że bezsilnie mdleją
Chcąc je przedstawić zmysły! O, ty wietrze, który

Sprawiasz, że Atlantyku płaskie wody zieją
Przepaścią, a poniżej w morskim zielsku chowa
Się muł i suchych liści porastają knieją

Głębiny, którym głos twój melodia nie nowa,
I które drżą przed tobą: usłysz moje słowa!

IV

Gdybym był martwym liściem, który mógłbyś unieść;
Gdybym był chmurą i mógł z tobą iść w zawody;
Falą, której odbierasz dech, a która sunie

Dzięki twej sile, chociaż nie ma tej swobody,
Co ty, nieokiełznany! I nawet pędrakiem
Gdybym mógł być, jak kiedyś, choć wciąż jestem młody,

I mógł z tobą przemierzać twe niebieskie szlaki,
Jak kiedy prześcignięcie burzy, gdy nadchodzi,
Zdawało się możliwe, nigdy pomysł taki

W moich chorych marzeniach by się nie narodził.
O, unieś mnie jak falę, jak liść albo chmurę!
Padam na ciernie życia! Krwawię! Ciężar godzin

Przygniótł do ziemi kogoś, kto twą ma naturę:
Jest dziki, szybki, oczy dumnie wznosi w górę.

V

Uczyń mnie swoją lirą, choć masz już gałęzie:
Czyż nie mogą me liście opaść, jak te w lesie?
Brzmienie twoich harmonii z obu wydobędzie

Głęboki ton jesienny, niech się wszędzie niesie,
Słodki, choć smutny. Bądźże, niespokojny duchu,
Moim duchem! Mną bądźże, porywczy bezkresie!

Me martwe myśli ponad świata zawieruchą
Unieś, noszenie liści przecież cię nie trudzi,
I, czarem tej poezji, miłej – wierzę – uchu,

Rozrzuć po świecie moje słowa pośród ludzi
Jak z niewygaszonego pieca iskry chyże!
Przez me usta bądź ziemi, którą trzeba zbudzić,

Trąbą proroctwa, Wietrze! Zima coraz bliżej,
Dalekoż za nią Wiosna, gdy się owce strzyże?

JOHN KEATS (1795-1821)

Ode on a Grecian Urn

I.

Thou still unravish’d bride of quietness,
Thou foster-child of silence and slow time,
Sylvan historian, who canst thus express
A flowery tale more sweetly than our rhyme:
What leaf-fring’d legend haunts about thy shape,
Of deities or mortals, or of both,
In Tempe or the dales of Arcady?
What men or gods are these? What maidens loth?
What mad pursuit? What struggle to escape?
What pipes and timbrels? What wild ecstasy?

II.

Heard melodies are sweet, but those unheard
Are sweeter; therefore, ye soft pipes, play on;
Not to the sensual ear, but, more endear’d,
Pipe to the spirit ditties of no tone:
Fair youth, beneath the trees, thou canst not leave
Thy song, nor even can those trees be bare;
Bold Lover, never, never canst thou kiss,
Though winning near the goal – yet, do not grieve;
She cannot fade, though thou hast not thy bliss,
For ever wilt thou love, and she be fair!

III.

Ah, happy, happy boughs! That cannot shed
Your leaves, nor even bid the Spring adieu;
And, happy melodist, unwearied,
For ever piping songs for ever new;
More happy love! More happy, happy love!
For ever warm and still to be enjoy’d,
For ever panting, and for ever young;
All breathing human passion far above,
That leaves a heart high-sorrowful and cloy’d,
A burning forehead, and a parching tongue.

IV.

Who are these coming to the sacrifice?
To what green altar, O mysterious priest,
Lead’st thou that heifer lowing at the skies,
And all her silken flanks with garlands drest?
What little town by river or sea shore,
Or mountain-built with peaceful citadel,
Is emptied of this folk, this pious morn?
And, little town, thy streets for evermore
Will silent be; and not a soul to tell
Why thou art desolate, can e’er return.

V.

O Attic shape! Fair attitude! With brede
Of marble men and maidens overwrought,
With forest branches and the trodden weed;
Thou, silent form, dost tease us out of thought
As doth eternity: Cold Pastoral!
When old age shall this generation waste,
Thou shalt remain, in midst of other woe
Than ours, a friend to man, to whom thou say’st,
„Beauty is truth, truth beauty” – that is all
Ye know on earth, and all ye need to know.

Oda do Urny Greckiej

I.

Oblubienico jeszcze niezdobyta ciszy,
Przybrana córo wolno płynącego czasu,
Leśna dziejopisarko, co słodziej opisać
Umiesz barwne zdarzenie niż utwory nasze:
Jaki mroczny mit w kształcie twoim jest zaklęty?
O bogach, śmiertelnikach, czy jednych i drugich?
Tłem mu Tempe czy górskie Arkadii strumyki?
Niebian głosi podboje, ziemianek wykręty?
Za kim ten bieg szaleńczy? Czyj opór tak długi?
Skąd te dzwonki, fujarki? Skąd szał aż tak dziki?

II.

Słodka jest pieśń słyszalna, ale słodsza od niej
Jest niesłyszalna, przeto grajcież mi, fujarki,
Nie mym uszom cielesnym, lecz niemą melodię
Wlejcie w najdalsze duszy mojej zakamarki:
Piękności, tak jak liści nigdy swych nie zrzuci
Drzewo, pod którym stoisz, ty nie skończysz pieśni;
Śmiały kochanku, nigdy, nigdy nie posiędziesz
Jej ust słodyczy, jednak niech cię to nie smuci;
Jej uroda nie zblaknie – choć nie będziesz pieścił,
Zawsze ją będziesz kochał, ona piękna będzie!

III.

Szczęsne gałęzie, wasze liściaste sklepienie
Trwa, wszak nigdy jesienna nie nadejdzie plucha;
I szczęśliwy fletniarzu, który niestrudzenie
Grasz pieśni, które wiecznie nowe są dla ucha;
Więcej miłości! Więcej szczęśliwej miłości!
Zawsze gorącej, zawsze przynoszącej rozkosz,
Zawsze bez tchu i której starość nie dotyka;
Dość ludzkiej namiętności, co na szczytach gości,
Która przesyca serce boleścią i troską
Niosąc gorączkę czoła i suchość języka.

IV.

Kim są, których w procesji przed ołtarze wiedziesz,
Tajemniczy kapłanie, jakiemu to bogu
Przeznaczono tę piękną jałówkę na przedzie,
Której kwietne girlandy przypięto do rogów?
Jakież to małe miasto nad rzeką, nad morzem,
Lub w górach w cieniu mocnej skryte cytadeli
Opuścił ten lud prosty w ten świąteczny dzionek?
Miasteczko, twe ulice już o każdej porze
Będą ciche i nikt się nigdy nie ośmieli
Powrócić, by powiedzieć, czemuś opuszczone.

V.

Attycki kształcie! Piękna figuro! Tak wiele
Marmurowych cię zdobi, prócz mężczyzn i kobiet,
Leśnych gałęzi ponad zadeptanym zielem;
Cicha formo, co sądom naszym na złość robisz,
Spokój mącisz, jak wieczność: O, Sielanko Zimna,
Kiedy to pokolenie wytraci już starość,
Pozostaniesz, wśród innych niedoli i nieszczęść
Niż nasze, przyjacielem ludzi, ze swym hymnem:
„Piękno jest prawdą, prawda pięknem” – bo z tą wiarą
Żyjesz i nic do szczęścia nie trzeba ci więcej.

EDGAR ALLAN POE (1809-1849)

The Raven

Once upon a midnight dreary, while I pondered, weak and weary,
Over many a quaint and curious volume of forgotten lore —
While I nodded, nearly napping, suddenly there came a tapping,
As of some one gently rapping, rapping at my chamber door.
“ ’Tis some visiter,” I muttered, “tapping at my chamber door —
Only this and nothing more.”
 
Ah, distinctly I remember it was in the bleak December;
And each separate dying ember wrought its ghost upon the floor.
Eagerly I wished the morrow; — vainly I had sought to borrow
From my books surcease of sorrow — sorrow for the lost Lenore —
For the rare and radiant maiden whom the angels name Lenore —
Nameless here for evermore.
 
And the silken, sad, uncertain rustling of each purple curtain
Thrilled me — filled me with fantastic terrors never felt before;
So that now, to still the beating of my heart, I stood repeating
“ ’Tis some visiter entreating entrance at my chamber door —
Some late visiter entreating entrance at my chamber door; —
This it is and nothing more.”
 
Presently my soul grew stronger; hesitating then no longer,
“Sir,” said I, “or Madam, truly your forgiveness I implore;
But the fact is I was napping, and so gently you came rapping,
And so faintly you came tapping, tapping at my chamber door,
That I scarce was sure I heard you” — here I opened wide the door; ——
Darkness there and nothing more.
 
Deep into that darkness peering, long I stood there wondering, fearing,
Doubting, dreaming dreams no mortal ever dared to dream before;
But the silence was unbroken, and the stillness gave no token,
And the only word there spoken was the whispered word, “Lenore?”
This I whispered, and an echo murmured back the word, “Lenore!” —
Merely this and nothing more.
 
Back into the chamber turning, all my soul within me burning,
Soon again I heard a tapping somewhat louder than before.
“Surely,” said I, “surely that is something at my window lattice;
Let me see, then, what thereat is, and this mystery explore —
Let my heart be still a moment and this mystery explore;—
‘Tis the wind and nothing more!”
 
Open here I flung the shutter, when, with many a flirt and flutter,
In there stepped a stately Raven of the saintly days of yore;
Not the least obeisance made he; not a minute stopped or stayed he;
But, with mien of lord or lady, perched above my chamber door —
Perched upon a bust of Pallas just above my chamber door —
Perched, and sat, and nothing more.
 
Then this ebony bird beguiling my sad fancy into smiling,
By the grave and stern decorum of the countenance it wore,
“Though thy crest be shorn and shaven, thou,” I said, “art sure no craven,
Ghastly grim and ancient Raven wandering from the Nightly shore —
Tell me what thy lordly name is on the Night’s Plutonian shore!”
Quoth the Raven “Nevermore.”
 
Much I marvelled this ungainly fowl to hear discourse so plainly,
Though its answer little meaning — little relevancy bore;
For we cannot help agreeing that no living human being
Ever yet was blessed with seeing bird above his chamber door —
Bird or beast upon the sculptured bust above his chamber door,
With such name as “Nevermore.”
 
But the Raven, sitting lonely on the placid bust, spoke only
That one word, as if his soul in that one word he did outpour.
Nothing farther then he uttered — not a feather then he fluttered —
Till I scarcely more than muttered “Other friends have flown before —
On the morrow he will leave me, as my Hopes have flown before.”
Then the bird said “Nevermore.”
 
Startled at the stillness broken by reply so aptly spoken,
“Doubtless,” said I, “what it utters is its only stock and store
Caught from some unhappy master whom unmerciful Disaster
Followed fast and followed faster till his songs one burden bore —
Till the dirges of his Hope that melancholy burden bore
Of ‘Never — nevermore’.”
 
But the Raven still beguiling my sad fancy into smiling,
Straight I wheeled a cushioned seat in front of bird, and bust and door;
Then, upon the velvet sinking, I betook myself to linking
Fancy unto fancy, thinking what this ominous bird of yore —
What this grim, ungainly, ghastly, gaunt, and ominous bird of yore
Meant in croaking “Nevermore.”
 
This I sat engaged in guessing, but no syllable expressing
To the fowl whose fiery eyes now burned into my bosom’s core;
This and more I sat divining, with my head at ease reclining
On the cushion’s velvet lining that the lamp-light gloated o’er,
But whose velvet-violet lining with the lamp-light gloating o’er,
She shall press, ah, nevermore!
 
Then, methought, the air grew denser, perfumed from an unseen censer
Swung by seraphim whose foot-falls tinkled on the tufted floor.
“Wretch,” I cried, “thy God hath lent thee — by these angels he hath sent thee
Respite — respite and nepenthe, from thy memories of Lenore;
Quaff, oh quaff this kind nepenthe and forget this lost Lenore!”
Quoth the Raven “Nevermore.”
 
“Prophet!” said I, “thing of evil! — prophet still, if bird or devil! —
Whether Tempter sent, or whether tempest tossed thee here ashore,
Desolate yet all undaunted, on this desert land enchanted —
On this home by Horror haunted — tell me truly, I implore —
Is there — is there balm in Gilead? — tell me — tell me, I implore!”
Quoth the Raven “Nevermore.”
 
“Prophet!” said I, “thing of evil! — prophet still, if bird or devil!
By that Heaven that bends above us — by that God we both adore —
Tell this soul with sorrow laden if, within the distant Aidenn,
It shall clasp a sainted maiden whom the angels name Lenore —
Clasp a rare and radiant maiden whom the angels name Lenore.”
Quoth the Raven “Nevermore.”
 
“Be that word our sign of parting, bird or fiend!” I shrieked, upstarting —
“Get thee back into the tempest and the Night’s Plutonian shore!
Leave no black plume as a token of that lie thy soul hath spoken!
Leave my loneliness unbroken! — quit the bust above my door!
Take thy beak from out my heart, and take thy form from off my door!”
Quoth the Raven “Nevermore.”
 
And the Raven, never flitting, still is sitting, still is sitting
On the pallid bust of Pallas just above my chamber door;
And his eyes have all the seeming of a demon’s that is dreaming,
And the lamp-light o’er him streaming throws his shadow on the floor;
And my soul from out that shadow that lies floating on the floor
Shall be lifted — nevermore!

Kruk

W noc posępną i ponurą, gdy zgłębiałem z rzędu którąś
Zapomnianej wiedzy księgę, tajemniczych reguł zwód –
Gdy już zmogła mnie nauka, usłyszałem, że ktoś puka,
Delikatnie jakby stukał, stukał do mych skromnych wrót.
„To gość jakiś” – wymruczałem – „stuka do mych skromnych wrót
I ten odgłos tak mnie zwiódł.”

Ech, pamiętam to dokładnie, grudzień ciągnął się szkaradnie,
Choć żar tlił się jeszcze na dnie paleniska, był już chłód,
Odpoczynek miałbym w cenie, ale pchało mnie pragnienie
Znaleźć smutku ukojenie po Lenorze – mój to ród,
Po dziewczynie, co Lenorą już anielski zwie ją ród –
Stąd zaś czas to imię zmiótł.

Wtem zasłony jedwab cienki zaszeleścił i te dźwięki
Uwolniły we mnie lęki, co krew w żyłach tną na lód.
Chcąc uciszyć serca bicie powtarzałem sobie skrycie:
„To, choć jest już bardzo późno, ktoś zapukał do mych wrót,
Pewnie jakiś zabłąkany gość zapukał do mych wrót
I to tylko strach mnie zwiódł.”

Okiełznawszy nerwów burzę nie wahałem się już dłużej,
„Panie” – mówię – „albo Pani, uspokoić racz się wprzód,
Lecz uśpiła mnie nauka i tak cichoś Pan zapukał,
Delikatnie tak zastukał do mieszkania mego wrót,
Żem usłyszał ledwo Pana…” – Tum uchylił lekko wrót –
Tylko ciemność, tylko chłód.

W nocy patrząc się odmęty długo stałem strachem zdjęty
W głowie miałem jeden mętlik, nikt takiego nie miał wprzód;
Nie zmąciło nic wszak ciszy, któż w bezruchu coś usłyszy?
Jeden tylko szept: „Lenora!” dał się słyszeć, istny cud!
Szept był mój, lecz znów „Lenora!” – to tym razem echo. Cud?
Tylko echo u mych wrót?

Powróciwszy na pokoje (ciągle czułem, że się boję),
Usłyszałem znów pukanie, lecz głośniejsze teraz ciut.
„Jasne” – rzekłem – „to kołatka, lub mojego okna kratka,
Sprawdźmy, co to, niech zagadka prosta stanie się jak drut,
Jeszcze chwila, a ta sprawa prosta stanie się jak drut”.
Znowu ciemność, znowu chłód.

Miałem zamknąć drzwi z powrotem, gdy z trzepotem i furkotem,
Kruk się zjawił, ale jaki! Znać prastary było ród;
Zostawiając mnie gdzieś w tyle nie przystanął ni na chwilę,
Lecz jak jakiś możnowładca siadł u góry moich wrót,
Na popiersiu usiadł Pallas hen u góry moich wrót,
Kto, u licha, go tam wiódł?

Swym poważnym i surowym wzrokiem mnie ten hebanowy
Ptak rozbawił, co tu gadać, śmiechu miałem z niego w bród;
„Choć nie nosisz pan grzebienia” – rzekłem – „toś nie sługą cienia,
Przeraźliwym, starym Krukiem, co przemierza nocą gród,
Mogę prosić, byś mi zdradził swoje imię, ziemię, gród?
Kruk zakrakał: „Próżny trud!”.

Nazbyt długo znam te ptaki, by mnie spotkał afront taki,
Będąc głodny odpowiedzi odczuwałem nadal głód,
Bo nie można się nie zgodzić, że nikt, kto po ziemi chodzi,
Nie miał dotąd szczęścia widzieć ptaka gdzieś u swoich wrót,
Widzieć ptaka na popiersiu gdzieś u góry swoich wrót,
Który zwie się “Próżny trud”.

Kruk się nawet nie poruszył, jakby całą swoją duszę
Wlał w te krótkie dwa wyrazy, jak się w beczki wlewa słód.
Nieruchomo trzymał głowę, nie odzywał się ni słowem,
Wreszcie rzekłem: „Jak mnie bliscy opuścili wszyscy wprzód,
Tak nazajutrz on odleci, jak Nadzieje pierzchły wprzód”.
Ptak zaś na to: „Próżny trud”.

Boi się przerwanej ciszy kto odpowiedź taką słyszy,
„To” – stwierdziłem – „co powtarza, jakby z jakichś czytał nut,
Musiał od swojego pana często słyszeć; jakaż Rana,
Męka niewypowiedziana, pod nogami tuzin kłód
W stanie są do tego przywieść? Jakiż szereg ciężkich kłód
Każe mówić: „Próżny trud”?

Lecz Kruk, może i na siłę, wciąż wrażenie robił miłe:
Naprzeciwko ustawiłem się popiersia, ptaka, wrót;
Kiedym pluszem się otoczył, otworzyły mi się oczy
I dochodzić jąłem, o czym ptak (prastary jego ród),
Ten złowieszczy, groźny, straszny ptak (prastary jego ród)
Myśli kracząc „Próżny trud”?

W główkowaniu jestem słaby, więc nie rzekłem ni sylaby
Temu, czyje złe spojrzenie pierś mi żarło niby wrzód;
Nie zdradziłem ani słowem swoich myśli, wsparłem głowę
Na poduszce atłasowej, którą światła pieścił miód,
Ale jaki ją otula atłas, jaki pieści miód?
Myśleć o tym próżny trud!

Wtem poczuły nozdrzy skrzydła delikatną woń kadzidła
Rozsianego przez Serafy, których ledwo słychać chód.
„Nieszczęśniku!” – wykrzyknąłem – „Bóg cię przysłał przez aniołów
Z eliksirem zapomnienia tych, co mi wyrządził, szkód,
Daj eliksir, niech zapomnę śmierć Lenory, dosyć szkód!”
Kruk zakrakał: „Próżny trud”.

“Magu!” – na to ja – „złe oko, czyś ty z Piekła, czy z wysoka?
Czy Kusiciel cię tu przysłał, czy cię sztorm w te brzegi wgniótł?
Chociaż sam, nieposkromiony, w te rzucony dzikie strony,
Przerażeniem osaczony, powiedz, błagam na twój ród,
Czy jest balsam w Gileadzie? Powiedz, błagam na twój ród!”
Kruk zakrakał: „Próżny trud”.

“Magu!” – znowu ja – „złe oko, czyś ty z Piekła, czy z wysoka?
Na Niebiosa i na Boga, co Go cały wielbi lud,
Powiedz tej stroskanej duszy, czy w niebiańskiej jakiejś głuszy
Będzie mogła wziąć w objęcia świętą, swój wszak własny ród,
Cną dziewczynę, co Lenorą tam anielski zwie ją ród?
Kruk zakrakał: „Próżny trud”.

„Czyś jest diabłem, czyś jest ptakiem, niech rozstania będą znakiem
Te dwa słowa!” – zakrzyknąłem – „Wracaj tam, gdzie byłeś wprzód!
Nie chcę twego pióropusza, kłamstw, do których lgnie twa dusza,
Zostaw mnie z mą samotnością! – opuść rzeźbę u mych wrót!
Zabierz dziób od mego serca, precz z popiersia u mych wrót!”
Kruk zakrakał: „Próżny trud”.

Kruk bynajmniej się nie biedzi i wciąż siedzi, i wciąż siedzi
Na popiersiu bladym Pallas tam u góry moich wrót;
Para oczu w dal wpatrzona czyni pozór snu demona,
Światło lampy jego kształtu na podłodze kreśli rzut;
Czy wyzwoli się spod cienia, co wypełnia tenże rzut,
Moja dusza? Próżny trud!

ALFRED, LORD TENNYSON (1809-1892)

Crossing the Bar

Sunset and evening star,
And one clear call for me!
And may there be no moaning of the bar,
When I put out to sea,

But such a tide as moving seems asleep,
Too full for sound and foam,
When that which drew from out the boundless deep
Turns again home.

Twilight and evening bell,
And after that the dark!
And may there be no sadness of farewell,
When I embark;

For though from out our bourne of Time and Place
The flood may bear me far,
I hope to see my Pilot face to face
When I have crossed the bar.

Przekraczając pas mielizn

Wieczornej gwiazdy blask
To jasny dla mnie znak
I niech nie jęknie w morzu mielizn pas,
Gdy ruszę sam na szlak.

Tak się kołysze odpływ, jakby spał,
Głęboki żłobiąc rów,
W bezdenną otchłań, gdzie swe leże miał,
Powraca znów.

Wieczorny głosi dzwon
Ostatni rozbłysk zórz,
Lecz niechaj nie brzmi żałobliwy ton,
Choć pora już.

Choć może ponieść woda łódź mą aż
Gdzieś poza kres i czas,
Pilota mego spotkam twarzą w twarz,
Gdy minę mielizn pas.

HERMAN MELVILLE (1819 – 1891)

The Ravaged Villa

In shards the sylvan vases lie,
Their links of dance undone,
And brambles wither by the brim,
Choked fountain of the sun!
The spider in the laurel spins,
The weed exiles the flower:
And, flung to kiln, Apollo’s bust
Makes lime for Mammon’s tower.

Opuszczona willa

Strzaskana waza leży cicho,
Już po niej figur krąg nie sunie,
Jeżyna z boku gdzieś usycha
Niczym zdławiony słońca strumień.
Pająk swą przędzie nić w wawrzynach,
A chwast obecność wszędzie znaczy,
W piecu popiersie Apollina
Poszło na wapno dla bogaczy.
ALFRED EDWARD HOUSMAN (1859 – 1936)

Look not in my eyes, for fear…

Look not in my eyes, for fear
They mirror true the sight I see,
And there you find your face too clear
And love it and be lost like me.
One the long nights through must lie
Spent in star-defeated sighs,
But why should you as well as I
Perish? gaze not in my eyes.

A Grecian lad, as I hear tell,
One that many loved in vain,
Looked into a forest well
And never looked away again.
There, when the turf in springtime flowers,
With downward eye and gazes sad,
Stands amid the glancing showers
A jonquil, not a Grecian lad.

Nie patrz mi w oczy, bo się boję…

Nie patrz mi w oczy, bo się boję,
Że są zwierciadłem z drugiej strony,
Ujrzysz w nich jasno rysy swoje
I będziesz tak jak ja zgubiony.
Wiele spędziłem nocy w namiot
Nieba wpatrzony (czar tak mroczy),
Lecz czemu miałbyś ty tak samo
Jak i ja przepaść? Nie patrz w oczy.

Raz grecki chłopiec, jak wieść niesie,
Co w wielu sercach siał niepokój,
Zajrzał do starej studni w lesie
I już nie podniósł więcej wzroku.
Teraz, gdy łąka kwitnie wiosną,
Stoi tam, bólu nosząc ślady,
W dół pochylony, lśniący rosą,
Nie młody Grek, lecz narcyz blady.

przełożył: Maciek Froński